U osnovnoj školi naučili smo da je biologija prirodna nauka da se podsetimo šta je nauka. Nauka obuhvata sistematizovana znanja iz neke oblasti. Biologija je prirodna nauka što znači da izučava živu i neživu prirodu. Biologija nauka o živim bićima, potiče od grčke reči bios. Što znači život. logos, što znači nauka. Biologije je izučala raznovrsna bića i pojave pa su se zato radile različite grane biologije.
Na slici vidimo biljke. Sigurna sam da znate da se nauka koja izučava biljni svet naziva botanika. Nauka koja proučava životinja naziva se zoologija. Na ovoj slici vidimo sitni organizmi koji se ne mogu viđeti bez mikroskopa. Prepoznajete da su u pitanju bakterije i virusi. Nauka koja proučava bakterije i viruse naziva se mikrobiologija. Nauka koja proučava čovjeka naziva se antropologija. Ona proučava i razlikuje od postanka do danas kako je građeno tijelo čovjeka, razlike u ponašanju ljudi iz različitih krajeva naše planete.
Ekologija proučava životne sredine. To je nauka o međusobnim odnosima živih bića i njene okoline, Ekologija na stručni i kako odgovorno da se ponašamo preko prema prirodi.
Svaka grana biologije ima svoju primenu u svakodnevnom životu. Nausnice znanja iz botanike primenjuju se u poljoprivredi i šumarstvu hortikulture i tako dalje. Naučno saznanje iz mikrobiologije nalaze primene u proizvodnji mliječnih, alkoholi proizvoda. Ako nekog zanima svijet mikrobiologije može postati virusolog. Zoologija se primjenjuje u veterini. U ideologiji mora antropologija svoju primenu nalazi, u medicini psihologiji i tako dalje. Dok ekologija primenu nalazi u očuvanju i zaštite životne sredine.
Biologija je u korelaciji sa hemijom geografijom i fizikom, što znači da su uzajamno povezane i da se dopunjuju.
Osobine živih bića. Živa bića su izgrađena od ćelija koriste energiju. Su biljke, koriste energiju sunca kako bi proizvodila hranjive materije i energije u kojima organizmi dobijaju ishrane, koriste za obavljanje različitih aktivnosti živa bića su prilagođene okruženju u kojem žive reaguju na promjene, razmnožavaju se i ostavljaju potomstvo, mijenjaju se što znači da rastu i razvijaju se stare i umiru.
Naučili ste - Šta je ćelija. Ćelija je osnovna jedinica građe i funkcije svih živih bića. Robert Huk je 1666 godine otkrio ćeliju. Ostave tanke presjeke i u te vidio nizove komorica, nazvao ih se lijepo latinskoj riječi čelula, to znači Komarice. Organizam i svako živo biće prema broju ćelija dijelimo ih na jednoćelijske i višećelijski organizmi.
Jednoćelijski organizmi su građeni od jedne ćelije a višećelijski organizmi od više ćelija. Svi organizmi imaju jedinstven ugrađuju. Šta znači da su izgrađeni od Ćelija? Ćelije se razlikuju po obliku i veličini. Na slici vidimo različite oblike ćelija različitog oblika. Zbog različite funkcije mogu biti loptaste, pravougaone, vlaknaste, zvijezde, sa nastavcima ili bez nastavaka.
Da vidimo kako je građena ćelija. Koji su to oni koji su to osnovni delovi ćelije. Osnovni dijelovi ćelije su ćelijska membrana koja štiti ćeliju da je oblik i kontroliše transport materija. Zatim citoplazma koja ispunjava unutrašnjost u kojoj su smještena organele. I Jedro koje sadrži nasledne informacije i kontroliše sve procese u ćeliji.
Razlike između prokariotske i eukariotske ćelije. Na slici vidimo bakterijsku prokariotske ćelije i životinjsku. Eukariot, kucali ju odmah uočava, mod se razlikuju po veličini. Prokariotska čelija je vidljiva samo pod mikroskopom, ima nasledni materijal, rastu u citoplazmi dok eukariotska ćelija ima organizovano Jedro odvojeno membranom od citoplazme.
Ako uporedimo razliku između odnosno biljnoj i životinjsku ćeliju vidimo da imaju istu osnovnu građu to su ćelijska membrana, citoplazma, Jedro i organele. Međutim postoje i razlike. Biljne ćelije imaju ćelijski zid izgrađen od celuloze, organele hloroplaste u kojima se nalazi hlorofil, biljni pigment zelene boje. Biljna ćelija ima organe ludaku ovu koja je ispunjena vodom u kojoj se nalaze šećeri i druge materije, vakula zauzima najveći prostoru cele. Životinjska ćelija za razliku od biljne ima i organele, centriole koje učestvuju u diobi ćelija.
Organizacija tijela. Organizmi ćelije slične po obliku, veličini u ulozi udruženju unutre tkiva. Svako tkivo ima određenu funkciju i ulogu kod biljaka. Zaštitna tkiva štete biljku, sprovodna sprovode vodu i hranu. Različita tkiva povezane su i kraem organe. Biljni organi su: koren, stablo i list. Oni čine organizam biljke. Tijelo životinja je složenije građe, ćelija se takođe kao i kod biljaka udruženju tkiva.
Životinjska tkiva su epitelno tkivo, vezivno tkivo, mišićno tkivo i njervno tkivo. Čime se udružuju u organe. Organi za zajedničku funkcijom grade sistem organa. Na primer nos, ždrijelo, grkljan, dušnik i pluća grade sistem organa za disanje, koje smo to sistema organa učili u sedmom razredu. Učili smo kožu, učili smo nervni sistem, endokrini sistem, čulni sistem, koštani sistem, mišićni sistem, sistem organa za disanje, sistem organa za varenje, sistem organa za izlučivanje i polni sistem. Dio koji ćete izvršavati na kraju prvog razreda gimnazije tiče se klasifikacija živih bića. Karmina je osmislio posebno sistem imenovanja vrsta.
Binomna nomenklatura. Binomna nomenklatura potiče od latinske reči bio. Šta znači dva i nomen što znači ime.
U Polinomom sistemu svaka vrsta ima jedinstvena naučno ime koje čine dvije riječi na latinskom jeziku. Prva riječ označava pripadnost rodu, a druga opisuje vrsta. Vrsta je najmanja sistematska kategorija jedinke koje se međusobno mogu ukrstiti, davati sebi sličnu potomstvo. Više sistematske kategorije su rod, familija, red, klasa, razbio i carstvo. Živa bića svrstana su u 5 carstava: protesti, gljive, biljke i životinje, jednoćelijski organizmi
Jednoćelijski prokariotski organizmi to su bakterije. Protisti su jednoćelijski i višećelijski organizmi. Praživotinje, gljive su jednoćelijski i višećelijski organizmi, i pečurke biljke i životinje su višećelijski organizmi. Kvasi, buđi i pečurke, biljke i životinje su višećelijski organizmi. Biljke su zeljaste i drvenaste. A životinja obuhvataju najprostije poput onih koji su najstariji kao na primer sunđeri do najsloženiji, kakvi su ptice, sisari.
Dragi učenici nakon što se sa koleginicom Ljiljanom obnovili gradivo osnovne škole sada ću vas uputiti šta ćete izučavati u prvom razredu gimnazije. Vratićemo se 4 milijarde godina unazad do trenutka kada se smatra da je postala naša planeta Zemlja. Proučava ćemo sadašnje uslove upravo sveri porediti sa današnjim uslovima u atmosferi. Naravno ćemo viditi količinu kiseonika koja je nekad bila, i neki drugi gasova nakon što svaki te uslove uprave ribi. Ćini nam jasno zašto je život nastao upravo u Okeanu gdje su prvi organizmi nastali prije 3,8 milijardi godina. Pominje ćemo kada govorimo o biološkim disciplinama prema problemu izučavanja podelićemo. Ali ću napomenuti samo neke: anatomija bavi se izučavanjem unutrašnje građe organizama, histologija izučava tkiva, citologija bavi se izučavanjem građe i funkcije same ćelije, zatim genetika ona izučava promenljivost i nasleđe.
Comments