Padeži su oblici riječi koji izražavaju njihovu ulogu u rečenici, kao što su subjekt, objekat itd. Padeži su jedna od glavnih karakteristika gramatičke strukture svjetskih jezika. Njihova istorija je veoma bogata i zanimljiva.
Riječ "Padeži" na grčkom
Riječ za "Padeži" na grčkom je "γραμματική πτώση" ("grammatikí ptósi"), gdje "πτώση" ("ptósi") znači "Padeži".
Riječ "πτώση" dolazi od starogrčkog glagola "πίπτω" ("pípto"), što znači "pasti". U grčkoj gramatici padeži označavaju oblik riječi, koji varira u zavisnosti od njene uloge u rečenici, kao i njenog gramatičkog roda i broja.
Riječ "Padeži" na italijanskom
Reč "Padeži" na italijanskom zvuči kao "caso", a potiče od latinske reči "casus", što takođe znači "Padeži (slučajevi)".
Reč "Padeži" na srpskom
Reč "padež" u srpski jezik je došla iz slovenskog jezika. U staroslavenskom jeziku riječ "padež" imala je isto značenje kao i na ruskom - ovo je gramatička kategorija koja pokazuje odnos između riječi u rečenici.
Riječ "Padeži" na ruskom
Reč "Padeži" dolazi od staroruske reči, koja je zauzvrat izvedena od glagola "pasti". Kognitivne riječi za riječ pad - падать: припадает, перепадает, отпадает, нападает, спадает, ниспадает, подпадает.
Kada su se pojavili "Padeži"?
Padeži su se pojavili u najstarijim jezicima, kao što su sanskrit, hebrejski i starogrčki. Ovi jezici su imali različite oblike riječi koje su ukazivale na njihovu ulogu u rečenici. Padeži su se razvijali i menjali tokom istorije jezika.
Da li su bili "Padeži" u Vizantijskom carstvu?
Da, starogrčki, koji je bio službeni jezik Bizantijskog carstva, imao je 5 padeža: nominativ, genitiv, dativ, akuzativ i vokativ. Padeži imaju dugu istoriju na grčkom, koja datira još od starogrčkog.
Da li su Padeži korištene u Italiji?
Da, Padeži su korišteni u Sicilijanskoj školi poezije, koja je proizvela prvu verziju književnog talijanskog. Do 13. vijeka Sicilija je imala 3 službena jezika: oko 60% ljudi koristilo je grčki, oko 20% arapski i oko 20% latinski - jezik Rima. Budući da ovi jezici još uvijek imaju padeži, prva verzija talijanskog je koristila padeže. Sicilijanska škola poezije bila je aktivna u Italiji u 12. veku. Školske pjesme pisane su uglavnom na sicilijanskom dijalektu i imale su oblik soneta. Sicilijanska škola poezije postala je primjer upotrebe italijanskog s padežima i postavila je temelje za kasniji razvoj italijanske književnosti. Međutim, u modernom italijanskom, padežni nastavci su vidljivi samo u zamjenicama, članovima s prijedlozima.
Na primjer,
Nominativo il/lo la
Genitivo del/dello della
Dativo al/allo alla
Accusativo il/lo la
Ablativo dal/dallo dalla
Locativo nel/nello nella
Strumentale col/collo colla
Pojednostavljenje padežnog sistema u italijanskom se dogodilo u toku složene evolucije, uključujući i pritisak latinskog, kao i napuštanje latinskog u korist dijalekata. U latinskom jeziku postoji 6 padeža: prva 4 su ista kao u italijanskom. Osim toga, još je prisutan vokativ - Vocativo, dok Ablativo (značenje riječi ablacija - isparavanje, nestanak) apsorbira ili zasjenjuje Padeži mjesta i stvaranja. Nije li to simbolično!
Padeži italijanskog u poređenju sa padežima srpskog
Padeži nam omogućavaju da ukažemo na logičku raspodjelu uloga riječi u rečenici i pružimo preciznije i jasnije izražavanje misli. Padeži u italijanskom i srpskom jeziku imaju velike sličnosti, ali i razlike.
Vidimo da su nazivi padeža u srpskom i italijanskom jeziku isti, osim jednog. Zašto se to dogodilo? Prva verzija književnog italijanskog, kakvog ga poznajemo, nastala je na Siciliji u Sicilijanskoj školi poezije, oko 12. vijeka nove ere. Na Siciliji je bilo ljudi poput Arhimeda koji su imali učenike iz cijelog Mediterana. Sicilija je u prvom milenijumu bila mjesto boravka prvih pravoslavnih kršćana i velikih svetaca. George Pobjedonosni živio je na Siciliji. Stoga je prirodno da kada je početkom drugog milenijuma Vizantijsko Carstvo postalo nemirno zbog unutrašnjih protivrečnosti, turskih provala, školovani Grci su se preselili na Siciliju i južnu Italiju. Sve do 14. veka u planinama Sicilije su ostali pravoslavni manastiri, koje je katoličanstvo s vremena na vreme razaralo, koje je nastalo u srednjoj i severnoj Italiji u potrazi za zemaljskim uticajem. U to vrijeme na Siciliji je djelovala škola poezije, a pismenost je održavao pravoslavni svetac kralj Roger II od Sicilije. Renesansa se dogodila na Siciliji sto godina ranije nego u Firenci. Pravoslavlje se manifestovalo kako u razmišljanju i ponašanju, tako i u govoru, kao i u prvoj verziji književnog italijanskog jezika.
Otuda i tesna sličnost između padežnog sistema italijanskog jezika i srpskog, koji je sačuvao svoje pravoslavlje netaknutim.
Tradicionalna pravoslavna hijerarhija u opisivanju predmeta, njihovoj logičkoj povezanosti i njihovim odnosima sačuvana je u srpskom jeziku do danas. Dok je u italijanskom jeziku sistem padeža, koji je došao iz prvog milenijuma, pretrpeo redukcije, što je prirodno, s obzirom na zaokret mišljenja od pravoslavnog ka užem – katoličkom. Sužavanje mišljenja nastalo je kao rezultat odbacivanja i ljudskog uprošćavanja pojedinih tačaka kršćanske široke vizije svijeta, dogme, usvojene na sedam Vaseljenskih sabora u prvom milenijumu.
Dakle, u italijanskom i srpskom jeziku postoji 7 padeža: nominativ, genitiv, dativ, akuzativ, instrumental, vokativ (ablativ u italijanskom) i lokativ. Nominativ se koristi za označavanje subjekta i predikata u rečenici, genitiv - za označavanje vlasništva, dativ - za izražavanje indirektnog objekta, akuzativ - za označavanje direktnog objekta, instrumental - za označavanje sredstva radnje, vokativ - obraćati se i lokativ - označavati mjesto radnje. Neverovatno je i paradoksalno da umesto vokativa u srpskom, italijanski koristi "ablativ", ablacija je nestajanje, isparavanje.
U srpskom se lokativ - predloški padež koristi za označavanje mesta i pravca kretanja, dok se ostali padeži koriste slično kao u italijanskom. Međutim, u srpskom padeži imaju oblike množine, koji zavise od položaja reči u rečenici i roda imenica. U savremenom italijanskom, upotreba padeža je gotovo neprimjetna, jer utječe samo na završetke službenih dijelova govora kao članova.
Općenito, padeži su odražavali redosljed životnog ciklusa, na primjer, dane stvaranja, kao i sedam crkvenih sakramenata u pravoslavlju. Kada se u Crkvi dogodi duhovno rođenje, osobi se da ime. Nadalje, postaje jasno iz kakvog je plemena, jer se u Novom zavjetu prati porodična linija svake osobe. Nadalje, naznačeni su darovi koje su čovjeku dali Bog i Сrkva. Dalje, osoba dolazi do pokajanja za one radnje koje je izvršio pogrešno, netačno, nemarno, primajući sve potrebne koristi za njihovu ispravnu provedbu. Dalje, osoba preuzima odgovornost kada je "pozvana" - za Crkvu, Boga, porodicu, bližnje. Dalje, čovjek razumije s kim i čime će ispuniti ono na što je pozvan, i za šta je preuzeo odgovornost. I onda – čovjek shvati tačno gde radi šta je preduzeo. Odnosno, u svakoj fazi nešto "padne" na osobu.
U planinskim selima Crne Gore i Srbije i danas se živi po domaćinstvima - u domovima predaka, sa bratskim trpezarijama, kuvaju se u kamenim kuhinjama na ognjištu od ogreva, preko kojih se dimi meso i suši začinsko bilje, sa stolovima na pjacama ispred kuće i male crkvene zgrade u čast svetog porodičnog zaštitnika. Ovaj tradicionalni način života ostao je pravoslavan već 2.000 godina. U Italiji je način života doživio više promjena u pravcu sekularizacije. To se neminovno odražava u govoru.
Kao rezultat toga, upoređujući padeže u italijanskom i srpskom jeziku, može se primetiti da imaju sličnosti u upotrebi osnovnih uloga i funkcija u govoru. Oba jezika koriste nominativ, genitiv, dativ, akuzativ i instrumental, koji izražavaju logički red u rečenici. Međutim, lokativ, a posebno vokativ - ablativ u srpskom i italijanskom, imaju razlike.
Sličnosti i razlike između padeža u srpskom i ruskom jeziku
Srpski, kao i ruski, spada u slovensku jezičku grupu, a mnoge gramatičke kategorije u ovim jezicima su slične. U srpskom jeziku postoji sedam padeža: nominativ, genitiv, dativ, akuzativ, vokativ, instrumental, lokativ. U ruskom se padež vokativ izgubio pod uticajem društvenih promena, što se poklapa sa razmišljanjem početkom 20. veka, kada su masovni nalozi zamenili lični poziv, mekši oblik reči u vokativu je ukinut. Uporedite: "Gorane" - na srpskom, "drug Ivanov" - na ruskom.
U ruskom jeziku se gubi sjećanje „iz kakvog si roda“, dok se u Crnoj Gori i Srbiji zna ko je i gdje živio generacijama, plemenska bratstva i dalje postoje. Takođe, u ruskom jeziku, najmanje dva puta u proteklih 200 godina, prezimena sa starijim oblicima i slovima su izbrisana iz evidencije. Stvorile su se okolnosti kada čovjek nije znao ko su mu preci, od kojeg je roda, koje je pravo ime i nacionalnost, iz kojeg je mjesta. Imena su data slučajno, iz hira, iz mašte i više nisu odražavala njihovo pravo duhovno značenje. Dakle, iako padeži još uvijek postoje u ruskom jeziku, oni se ne doživljavaju kao oruđe za izražavanje tradicionalnog ortodoksnog poretka objekata u arhitekturi i izgradnji života.
U savremenom ruskom jeziku postoji šest padeža: nominativ, genitiv, dativ, akuzativ, instrumental i predloški. Vokativ je odsutan.
Zašto padeži balkanskih jezika imaju latinske nazive?
Padeži balkanskih jezika kao što su srpski i hrvatski imaju latinske nazive jer jezike obično prvi ne opisuju izvorni govornici, ne moraju, već stranci koji žele razumjeti jezik. A kako je u Evropi u srednjem vijeku formirano nekoliko nacionalnih država, čiji su se jezici razlikovali, a već je postojalo dosta univerziteta, posebno u Italiji, naučnici iz evropskih zemalja opisali su gramatiku balkanskih jezika, dajući im Latinska imena. Naučnici su od srednjeg vijeka, u principu, koristili latinski za opisivanje naučnih kategorija. Latinski padežni nazivi su usvojeni i korišćeni u gramatičkim opisima balkanskih jezika, na primer srpskih padeža, a sada imaju latinske nazive.
Zaključak
Grčki, latinski, srpski i ruski pripadaju indoevropskoj jezičkoj porodici i imaju slične gramatičke kategorije, uključujući padeže. U indoevropskom sistemu poznato je 39 padeža, od kojih je 7 prihvaćeno na srpskom jeziku, ostaci istih padeža su vidljivi u italijanskom, a šest od njih u ruskom.
Comments